ျပည္ေထာင္စုစိတ္ဓာတ္၊ ဦးေအးသာေအာင္။

CRPP ၏ (၅၃)ႏွစ္ေျမာက္ ျပည္ေထာင္စုေန႔အထိမ္းအမွတ္ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ျပည္ေထာင္စုသေဘာတရားမ်ားစာအုပ္ ေကာက္ႏုတ္စာ။

ျပည္ေထာင္စုစိတ္ဓာတ္
ဦးေအးသာေအာင္။

ယခုေခတ္အခါသမယ၌ လမ္း၊ တံတား၊ အေဆာက္အဦ ဖြင့္ပြဲမ်ား ႏွင့္ ယုတ္စြအဆုံး ဘာမဟုတ္သည့္ သာမန္ကိစၥကေလးမ်ား ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္ၾကရာ၌ပင္ ကရင္၊ ကခ်င္၊ ကယား၊ ခ်င္း၊ မြန္၊ ဗမာ၊ ရခုိင္၊ ရွမ္းစသည့္ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုံတုိ႔၏ ဝတ္စုံမ်ားကုိ ဝတ္ဆင္ေစလ်က္ တခမ္းတနား ပါဝင္ဆင္ႏႊဲေစ၏။ တုိင္းရင္းသား ေပါင္းစံုတုိ႔၏ အကမ်ားျဖင့္လည္း အခမ္းအနားမ်ားကုိ သရုပ္ေဖၚ အမႊန္းတင္ၾကသည္ကုိလည္း မ်ားစြာေတြ႔ျမင္ေနရ၏။

တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားကုိ အေလးေပး အေရးေပးသည့္ သေဘာေပေလာ၊ သုိ႔မဟုတ္ လူမ်ဳိးေပါင္းစုံ ေနထုိင္သည့္ ျပည္ေထာင္စု၏ အဓိပၸါယ္ကုိ သရုပ္ေဖၚျပသျခင္းေပေလာ၊ သုိ႔တည္းမဟုတ္ ေရာင္စုံအဝတ္တန္ဆာမ်ားျဖင့္ ၄င္းတုိ႔၏ အခမ္းအနားမ်ားကုိ ပုိမုိ၍ လွပတင့္တယ္ က်က္သေရရွိေစရန္ အခမ္းအနား၏ အေဆာင္အေယာင္သေဘာထား၍ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ ျခင္းေပေလာ၊ ဤအခ်င္းအရာ သေဘာထားမ်ားကုိ ျပဳသူမ်ားသာ သိၾကေပလိမ့္မည္။

တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားကုိ အေရးေပးသည့္ အေလးအနက္ထားသည့္ သေဘာဆုိပါက ေကာင္းေလစြ။ ထုိထက္မွာမူ တုိင္းရင္းသား လူမ်ဳိးအေရးကုိ အေပၚယံေရႊမႈံ႔ၾကဲ အေဆာင္အေယာင္သေဘာမွ်ေဖၚျပေနျခင္းထက္ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား၏အေရးကုိ ကုိယ္ပုိင္ ျပဌာန္းခြင့္ အေျခခံျဖင့္ ေျဖရွင္းလ်က္ အမ်ဳိးသားေသြးစည္းညီညြတ္ေရးကုိ တည္ေဆာက္ၾကမည္ဆုိပါမူ ပုိ၍ ေကာင္းေလစြဟူ၍ ဆင္ျခင္ေတြးေတာမိေပသည္။

၄င္းအျပင္ “ျပည္ေထာင္စုစိတ္ဓာတ္”ဟူေသာ ေဝါဟာရဆုိင္ရာ အေျပာအဆုိ၊ အေရးအသား၊ အသုံးအႏႈံးမ်ားသည္လည္း ယခင္ေခတ္အခါမ်ားမွာထက္ ပုိမုိတြင္က်ယ္လာ၏။ ေရႊရည္စိမ္ ျပည္ေထာင္စု စိတ္ဓာတ္ျဖင့္ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားကုိ “ပ်ားရည္ႏွင့္ ဝမ္းခ်ျခင္း” ေပေလာ၊ သုိ႔မဟုတ္ “အမ်ားေယာင္၍ ေယာင္ရ၊ အေမာင္ ေတာင္မွန္း ေျမာက္မွန္းမသိပါ” ဆုိသကဲ့သုိ႔ မိမိကုိယ္၌က ျပည္ေထာင္စု၏ အေျခခံသေဘာႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုမူမ်ားကုိ ခံယူသိျမင္ျခင္းမရွိပါဘဲလ်က္ အမ်ားက ေျပာဆုိသုံးႏႈံးျခင္းေၾကာင့္သာ ေျပာဆုိသုံးႏႈန္းၾကျခင္းေပေလာ၊ သုိ႔တည္းမဟုတ္ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ တုိင္းရင္းသား လူမ်ဳိးေပါင္းစုံ မွီတင္းေနထုိင္ေသာ ႏုိင္ငံျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ စစ္မွန္ေသာျပည္ေထာင္စုကုိ တည္ေထာင္မွသာ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားကုိ စည္းရုံးႏုိင္မည္ဟူ၍ ခံယူခ်က္ျဖင့္ပင္ ေျပာဆုိသုံးႏႈန္းေနျခင္း ေပေလာ။ ဤ အခ်င္းအရာ သေဘာထားမ်ားကုိလည္း ျပဳသူမ်ားသာသိၾကေပလိမ့္မည္။

“ေရႊရည္စိမ္ျပည္ေထာင္စုစိတ္ဓာတ္” မ်ားကုိဖယ္ရွားၿပီး ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းခ်မွတ္ခဲ့ေသာ ျပည္ေထာင္စုမူ၊ ျပည္ေထာင္စုစိတ္ဓာတ္ကုိ သိျမင္ ခံယူလ်က္ ေျပာဆုိသုံးႏႈန္းပါမူ ေကာင္းေလစြ။ ထုိထက္မွာမူ ဒီမုိကေရစီေရး၊ တန္းတူေရး၊ လြတ္လပ္ေရးႏွင့္ ကုိယ္ပုိင္ ျပဌာန္းခြင့္ကုိ အသိအမွတ္ျပဳၿပီး လူမ်ဳိးစုျပႆနာကုိ ေျဖရွင္းကာ အမ်ဳိးသားညီညြတ္ေရးကုိ တည္ေဆာက္ၾကပါမူကား အတုိင္းထက္အလြန္ ေကာင္းေလစြဟူ၍ ေတြးျမင္ ခံစားမိေပသည္။

လမ္းစဥ္ပါတီေခတ္၌ “ေတာင္သူလယ္သမားဦးႀကီးမ်ား” ဆုိေသာ ေဝါဟာရသည္ တြင္က်ယ္စြာ အသုံးျပဳျခင္း ခံခဲ့ရသည္။ သုိ႔ရာတြင္ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား၏ ဘဝမွာမူ အထူးအခြင့္အေရးမ်ား ဗလာနတၳိ၊ ယၡင္ေခတ္မ်ားမွာထက္ပင္ ခါးသီးေသာခံစားခ်က္မ်ားကုိ ခံစားခဲ့ၾကရ၏။

ျပည္ေထာင္စုစိတ္ဓာတ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ေျပာဆုိသုံးႏႈန္းၾကရာတြင္လည္း ဤသုိ႔မျဖစ္ရန္လုိသည္။ မည္သည့္ ျပႆနာကုိမဆုိ အေပၚယံ အေျပာသက္သက္ျဖင့္မျပီးေပ။ ေရႊရည္စိမ္စိတ္ဓာတ္ႏွင့္ သေဘာထားမ်ားကုိ ဖယ္ရွားၿပီး ျပႆနာကုိ အေျခခံက်က် ရႈျမင္သုံးသပ္ရန္လုိသည္။ ေလာက၌ ျဖစ္ပ်က္တတ္ေသာ သဘာဝနိယာမတရားမ်ားသည္ လူတုိ႔၏ဆႏၵႏွင့္ ကင္းလြတ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ျပႆနာတရပ္ကုိ ရႈျမင္သုံးသပ္ရာတြင္လည္း ဆႏၵစြဲ၊ လူမ်ဳိးစြဲမ်ား ကင္းရွင္းရန္လုိေပသည္။ ထုိ႔အျပင္ ဓမၼဓိ႒ာန္ က်က်သုံးသပ္၍ ရလာေသာ အေျခခံသေဘာတရားမ်ားကုိ အသိအမွတ္ျပဳ လက္ခံရန္လုိ၏။ ၄င္းအျပင္ ေျပလည္စြာ ေျဖရွင္းမွသာ ၿပီးေျမာက္ႏုိင္ေပမည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ျပည္ေထာင္စုအတြင္းမွ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား ျပႆနာကုိလည္း ဓမၼဓိ႒ာန္က်က် သုံးသပ္ရမည္။ ကုိယ္ပုိင္ျပဌာန္းခြင့္ကုိ အသိအမွတ္ျပဳရမည္။ လူမ်ဳိးစု၊ လူနည္းစုမ်ား၏ အခြင့္အေရးကုိ အေလးနက္ထား လက္ခံမည္။ ဤအေျခခံသေဘာတရားမ်ားပါေသာ ျပည္ေထာင္စုစိတ္ဓာတ္ျဖင့္ ေျဖရွင္းမွသာ တုိင္းရင္းသားစည္းလုံးညီညြတ္ေရးကုိ အမွန္တကယ္ရရွိႏုိင္ေပမည္။

“ျပည္ေထာင္စု”ဟူသည္ ျပည္ေထာင္မ်ားကုိ ေပါင္းစည္းထားျခင္းျဖစ္၏။ လူမ်ဳိးအသီးသီးတုိ႔ မွီတင္း ေနထုိင္ရာမ်ားကုိ စုေပါင္းထားျခင္း လည္းမည္၏။ ေပါင္းစည္းၾကျခင္း၏ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ဘုံရန္သူကုိ စုေပါင္းကာကြယ္ရန္ႏွင့္ ဘုံအက်ဳိးစီးပြါးကုိ တည္ေဆာက္ၾကရန္ျဖစ္၏။

ေရွးပေဝသဏီေခတ္၌လူသားတုိ႔သည္မိသားစု၊ ေဆြမ်ဳိးစု၊ ေသြးတူ မ်ားအျဖစ္သာစုဖြဲ႔ေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ အႏၲရာယ္မ်ားႏွင့္ ရန္သူမ်ားကုိလည္း မိမိတုိ႔အင္အားျဖင့္ ရင္ဆုိင္တုိက္ခုိက္ျခင္းျဖင့္သာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေျဖရွင္း ခဲ့ၾကဟန္ရွိသည္။ သုိ႔ရာတြင္ ပုဂၢလိကပုိင္ဆုိင္မႈႏွင့္ ေဆြမ်ဳိးစု၊ ေသြးတူစုမ်ား၏ ပုိင္ဆုိင္မႈ (ကြ်ဲ၊ ႏြား၊ သုိး၊ တိရိစၧာန္မ်ားႏွင့္ စုိက္ပ်ဳိးေျမယာမ်ား)ကုိ ပုိင္ဆုိင္လာေသာအခါ ေျမယာလုစစ္ပြဲမ်ား၊ အုပ္စုစစ္ပြဲမ်ား ျဖစ္ပြါးလာ၏။ ဤသုိ႔ျဖင့္ ႀကီးႏုိင္ငယ္ညွဥ္းသေဘာ၊ အုပ္စုႀကီးမ်ားက အုပ္စုငယ္မ်ားကုိ အႏုိင္ျပဳတုိက္ခုိက္ လုယက္သိမ္းပုိက္မႈမ်ား ရွိလာခဲ့၏။ မိမိအုပ္စုကုိ ရန္ျပဳမည့္ ရန္သူမ်ားရွိလာ၏။ စိန္ေခၚမႈမ်ား ရွိလာ၏။ ဤသုိ႔ျဖင့္ ေဆြမ်ဳိးစု၊ မ်ဳိးတူစု၊ ေသြးတူစုမ်ားအခ်င္းခ်င္း ေပါင္းဖြဲ႔သည့္အစုအဖြဲ႔မ်ား ေပၚထြန္းလာ၏။ ဤသည္မွာ ယေန႔ ကမၻာ့ႏုိင္ငံေရးနယ္ပယ္တြင္ တြင္က်ယ္စြာ က်င့္သုံးေနၾကေသာ ျပည္ေထာင္စုမ်ား၏ အေျခခံသေဘာပင္ ျဖစ္ေပသည္။

လူသားတုိ႔သည္ ေဆြမ်ဳိးစု၊ မ်ဳိးတူစု၊ ေသြးတူစု အသုိင္းဝုိင္းမ်ဳိးစုံမွ တျဖည္းျဖည္း ႏုိင္ငံေတာ္အျဖစ္ ဖြဲ႔စည္းခဲ့ၾကသည္။ ဘာသာစကား၊ ဓေလ့ ထုံးတမ္းယဥ္ေက်းမႈ၊ ေဆြမ်ဳိးေတာ္စပ္မႈအရဖြဲ႔စည္းေနထုိင္ခဲ့ရာမွ တခုတည္း ေသာ အာဏာပုိင္မႈ (အႀကီးအကဲ)ေအာက္တြင္ ေနလုိျခင္းေၾကာင့္ မ်ဳိးတူစုမ်ား စုဖြဲ႔လာၾကသည္။ လူ႔ယဥ္ေက်းမႈစတင္လာျခင္းႏွင့္ စုိက္ပ်ဳိးေရးစနစ္ပုိမုိ ထြန္းကားလာျခင္းေၾကာင့္လည္း ေဆြမ်ဳိးစုမ်ား ပုိမုိစုစည္းလာၾကသည္။ အုပ္စုတစုႏွင့္တစုအၾကား ရန္လုိမႈ၊ စိန္ေခၚမႈမ်ားႏွင့္ နယ္ေျမလုစစ္ပြဲမ်ားေၾကာင့္ အင္အားႀကီးေသာ အုပ္စုကအင္အားငယ္ေသာအုပ္စုအေပၚ လႊမ္းမုိး တုိက္ခုိက္သိမ္းပုိက္မႈမ်ား ရွိလာသည္။ ဤကဲ့သုိ႔ေသာ စုဖြဲ႔မႈမ်ားမွအုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲယားႏွင့္ ႏုိင္ငံေတာ္မ်ားေပၚ ေပါက္လာခဲ့ေပသည္။

မူလႏုိင္ငံေတာ္မ်ားသည္ ဒီမုိကေရစီက်ေသာ၊ လူထုအားျဖင့္ေရြး ခ်ယ္သည့္ လူထုကုိတုိက္ရုိက္ကုိယ္စားျပဳေသာ ႏုိင္ငံေတာ္မ်ားသာ ျဖစ္ခဲ့ၾက၏။ သုိ႔ရာတြင္ ပစၥည္းဥစၥာႏွင့္ ဓနအင္အားကုိ ရွာေဖြစုေဆာင္းရာတြင္ ထြန္ယက္ စုိက္ပ်ဳိးလုပ္ကုိင္၍ ရွာေဖြသည္ထက္ လုယက္ တုိက္ခုိက္ သိမ္းပုိက္ျခင္းအားျဖင့္ ပုိမုိရရွိႏုိင္သည့္သေဘာကုိ ျမင္လာေသာအခါ လုယက္သိမ္းပုိက္ သည့္ စစ္ပြဲမ်ားမွသည္ ပေဒသရာဇ္အင္ပါယာမ်ား ထူေထာင္ခဲ့ၾကသည္။

နပုိလီယံ၏ အင္ပါယာကုိအေၾကာင္းျပဳၿပီး အမ်ဳိးသားေရးစိတ္ႏွင့္ အမ်ဳိးသားႏုိင္ငံကုိကာကြယ္ရန္ စိတ္မ်ား ျပင္းျပလာခဲ့ၾကသည္။ နပုိလီယံ သည္ ဥေရာပ၌ အဂၤလန္မွလြဲၿပီး က်န္ပေဒသရာဇ္ႏုိင္ငံမ်ားကုိ သိမ္းပုိက္ခဲ့သည္။ ထုိႏုိင္ငံမ်ားတြင္ အမ်ဳိးသားဘုရင္မ်ားကုိ ဖယ္ရွားၿပီး နပုိလီယံ၏ ေဆြေတာ္မ်ဳိးေတာ္မ်ားကုိ ဘုရင္မ်ားအျဖစ္ ခန္႔အပ္အုပ္ခ်ဳပ္ေစခဲ့သည္။ ထုိ အခ်ိန္မွစ၍ ႏုိင္ငံမ်ားစြာတုိ႔သည္ ကုိယ့္ထီး၊ ကုိယ့္နန္း၊ ကုိယ့္လူမ်ဳိး ဘုရင္မ်ားကုိ တမ္းတလာၾက၏။ အမ်ဳိး၊ ဘာသာ၊ သာသနာႏွင့္ မိမိႏုိင္ငံကုိထူ ေထာင္လုိေသာ ကာကြယ္လုိေသာ စိတ္မ်ားေပၚေပါက္ကာ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ ခဲ့ၾကသည္။ ထုိကဲ့သုိ႔ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္မႈမ်ားေၾကာင့္ နပုိလီယံ၏ အင္ပါယာ ျပိဳကြဲရၿပီး အမ်ဳိးသားႏုိင္ငံမ်ားေပၚေပါက္လာ၏။

စက္မႈေတာ္လွန္ေရးေနာက္ပုိင္း၌ နယ္ခ်ဲ႕စနစ္ေပၚေပါက္လာရာ ထုိ နယ္ခ်ဲ႔စနစ္မွေမြးဖြားေပးလုိက္ေသာ ကုိလုိနီဝါဒႏွင့္ ကုိလုိနီႏုိင္ငံမ်ား ေပၚေပါက္လာခဲ့၏။ ယင္းကုိလုိနီႏုိင္ငံမ်ားတြင္ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရး၊ အမ်ဳိးသား လြတ္ေျမာက္ေရးတည္းဟူေသာ အမ်ဳိးသားေရး စိတ္ဓာတ္ႏွင့္ အမ်ဳိးသားေရး ဝါဒသည္လည္း ပီျပင္စြာ ေပၚေပါက္လာခဲ့ေပသည္။ အမ်ဳိးသားႏွင့္ႏုိင္ငံေတာ္၊ ႏုိင္ငံေတာ္ႏွင့္ အမ်ဳိးသား၊ အျပန္အလွန္ဆက္စပ္ေနသည့္ အမ်ဳိးသားႏုိင္ငံေတာ္သေဘာတရားမ်ား၊ လူမ်ဳိးတုိင္း၏ ကုိယ္ပုိင္ျပဌာန္းခြင့္ႏွင့္ အမ်ဳိးသားႏုိင္ငံ ထူေထာင္ခြင့္ စသည့္ အမ်ဳိးသားဝါဒသည္ ပထမကမၻာစစ္ႀကီးအၿပီးတြင္ ထင္ရွားစြာေပၚေပါက္လာခဲ့ေပသည္။ (အေမရိကန္သမတ ဝုဒ္ရုိးဝီ(လ္)ဆင္ ၏ ကုိယ္ပုိင္ျပဌာန္းခြင့္ႏွင့္ ဆုိဗီယက္ယူနီယံ၏ေခါင္းေဆာင္လီနင္၏ ကုိယ္ပုိင္ ျပဌာန္းခြင့္ သေဘာတရားမ်ား)
ပထမကမၻာစစ္ႀကီးအၿပီး ေပၚေပါက္လာေသာ ႏုိင္ငံေတာ္မ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ လူမ်ဳိးတမ်ဳိးတည္းျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းေသာ ႏုိင္ငံေတာ္မ်ားထက္ လူမ်ဳိးအမ်ားအျပားကုိ စုေပါင္းပါဝင္ဖြဲ႔စည္းထားေသာ ႏုိင္ငံေတာ္မ်ားသာ ျဖစ္ၾကေပရာ ျပည္ေထာင္စု သေဘာတရားမ်ားသည္လည္း ေပၚထြန္းလာခဲ့ေပသည္။ (ဆြစ္ဇာလန္ျပည္ေထာင္စု၊ ဆုိဗီယက္ျပည္ေထာင္စု၊ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၊ ယူဂုိဆလားဗီးယားျပည္ေထာင္စု၊ ခ်က္ကုိစလုိဗက္ကီးယား ျပည္ေထာင္စုတုိ႔သည္ ျပည္ေထာင္စုသေဘာတရား အမ်ဳိးမ်ဳိးကုိေပၚလြင္ေစ သည္။)

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ပေဒသရာဇ္ေခတ္ဦးျဖစ္ေသာ (၁ဝ၄၄)ခုႏွစ္မွ စ၍ နန္းတက္သည့္ အေနာ္ရထာမင္းသည္ တုိက္ခုိက္ သိမ္းပုိက္ျခင္းအားျဖင့္ ပေဒသရာဇ္လက္နက္ႏုိင္ငံေတာ္ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့၏။ သုိ႔ရာတြင္ အေနာ္ရထာ၏ ႏုိင္ငံေတာ္ မေပၚထြန္းမွီ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ နယ္ေျမေဒသအတြင္းတြင္ ပ်ဴလူမ်ဳိးတုိ႔၏ ဗိႆႏုိး၊ ဟန္လင္း၊ သေရေခတၱရာႏုိင္ငံေတာ္မ်ား၊ မြန္တို႔၏ သုဝဏၰဘူမိႏုိင္ငံေတာ္၊ ရခုိင္လူမ်ိဳးတို႔၏ ဒြါရာဝတီ၊ ဓညဝတီ၊ ေဝသာလီ ႏုိင္ငံေတာ္မ်ား၊ ရွမ္းတုိ႔၏ နန္ေရွာင္ႏုိင္ငံေတာ္စသည့္ ႏုိင္ငံမ်ားသည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ စာေပယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္မ်ားျဖင့္ ျပည့္ဝဖြံ႔ျဖိဳးတုိးတက္လ်က္ ရွိေနသည္ကုိ ေတြ႔ရေပမည္။
ပ်ဴလူမ်ဳိးတုိ႔သည္ တိဘက္တုိဘားမင္းအုပ္စုဝင္မ်ားျဖစ္ၾကၿပီး တိဘက္ကုန္းျမင့္မွ ဆင္းသက္လာသည္။ ျမန္မာျပည္ေဒသသုိ႔ ေရာက္ေသာ အခါ ဗိႆႏုိး၊ ဟန္လင္းႏွင့္ သေရေခတၱရာႏုိင္ငံေတာ္တုိ႔ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့ ၾကသည္။ မြန္လူမ်ဳိးတုိ႔သည္ မြန္ခမာ အႏြယ္ဝင္မ်ားျဖစ္ၾကၿပီး သုဝဏၰဘူမိ ႏွင့္ ဟံသာဝတီႏုိင္ငံမ်ားကုိ တည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။ ရခုိင္လူမ်ဳိးမ်ားသည္ ရခုိင္ေဒသသုိ႔ ေရွးဦးေရာက္ႏွင့္လာၾကေသာ ကမ္းယံလူမ်ဳိး၊ သက္လူမ်ဳိးမ်ား ႏွင့္ ေနာက္ပုိင္းမွ ဝင္ေရာက္လာေသာ အာရီယံလူမ်ဳိးမ်ားေရာေႏွာ ေနထုိင္ ခဲ့ၾကၿပီး ဒြါရာဝတီ၊ ဓညဝတီ၊ ေဝသာလီ၊ ပါးရိန္၊ ေလာင္းၾကတ္၊ ေျမာက္ဦး ႏုိင္ငံေတာ္မ်ားကုိ တည္ေထာင္ခဲ့ၾကေပသည္။

ရွမ္းလူမ်ဳိးတုိ႔သည္ ဆီႏုိထုိင္း အႏြယ္မ်ားျဖစ္ၾကၿပီး နန္ေခ်ာင္ႏုိင္ငံေတာ္မ်ားကုိ တည္ေထာင္ခဲ့ၾကေပသည္။ ေနာက္ပုိင္းတြင္ ေစာ္ဘြားနယ္မ်ားျဖင့္ အုပ္စုိးေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ ျမန္မာလူမ်ဳိးတုိ႔သည္ တိဘက္ျမန္မာ အႏြယ္မ်ား ျဖစ္ၾကၿပီး ပုဂံ၊ အင္းဝ၊ ပင္းယ၊ စစ္ကုိင္း၊ ေတာင္ငူ၊ အမရပူရ၊ မႏၲေလးႏုိင္ငံေတာ္မ်ားကုိ တည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။

ျမန္မာပေဒသရာဇ္ေခတ္သည္ ေအဒီ (၁ဝ၄၄)ခုႏွစ္၊ အေနာ္ရထာ နန္းတက္ေသာႏွစ္မွ သီေပါမင္းနန္းက်ေသာ သကၠရာဇ္(၁၈၈၅)ခုႏွစ္ထိ ရွည္ ၾကာခဲ့သည္။ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံဟူ၍ ျဖစ္ေပၚလာမည့္ သမုိင္းေၾကာင္း ကုိ ေလ့လာမည္ဆုိပါက ထုိသမုိင္းေၾကာင္း ျဖစ္ေပၚရာ ပထဝီအေနအထားကုိ လည္း အနည္းငယ္ သိျမင္ထားရန္ လုိေပသည္။ ပထဝီအေနအထားမ်ားသည္ ထုိတုိင္းျပည္၏ ရာဇဝင္သမုိင္းေၾကာင္းကုိ စီမံဖန္တီးရာတြင္ အဓိကအခ်က္တခ်က္အေနျဖင့္ ပါဝင္ေနျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ အင္ဒုိခ်ဳိင္းနားကြ်န္းဆြယ္၏ အေနာက္စြန္း၌တည္ရွိသည္။ အေရွ႕ဘက္တြင္ တရုတ္ႏုိင္ငံ၊ ယုိးဒယားႏုိင္ငံေတာင္ဘက္တြင္ မုတၱမေကြ႔ႏွင့္ ဘဂၤလား ပင္လယ္ေအာ္၊ အေနာက္ဘက္တြင္ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္၊ မဏိပူရနယ္၊ အာသံနယ္ႏွင့္ ျမင့္ေမာက္ေသာ ေတာင္တန္းႀကီးမ်ား၊ ေျမာက္ဘက္တြင္ တိဘက္ႏုိင္ငံမ်ား ရွိခဲ့ၾကေပသည္။

ေရွးျမန္မာမင္းတုိ႔၏ လက္ထက္တန္ခိုးႀကီးေသာ မင္းမ်ားသာလွ်င္ ဤမွ် က်ယ္ျပန္႔ေသာေဒသႏွင့္ ၄င္းထက္ပုိေသာ ေဒသမ်ားကုိ သိမ္းပုိက္ ပုိင္ဆုိင္ခဲ့ၾကၿပီး က်န္အခ်ိန္မ်ားမွာ တစိတ္တေဒသကုိသာပုိင္ဆုိင္ကာ ထီးျပိဳင္ နန္းျပိဳင္ တုိင္းငယ္ျပည္ငယ္ကေလးမ်ား အျဖစ္သာ ေတြ႔ျမင္ၾကရေပသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ အၾကမ္းအားျဖင့္ သုံးသပ္ရလွ်င္ ပင္လယ္ကမ္းေျခ ဘက္တြင္ ရခုိင္လူမ်ဳိးတုိ႔၏ ဒြါရာဝတီ၊ ဓညဝတီ၊ ေဝသာလီ၊ ပါးရိန္၊ ေလာင္း ၾကပ္၊ ေျမာက္ဦး။ မြန္တုိ႔၏ သုဝဏၰဘူမိ၊ ဟံသာဝတီ(ပဲခူး)။ အလယ္ပုိင္း၌ သေရေခတၱရာ(ျပည္)ႏွင့္ ၄င္း၏ အေရွ႕ဘက္၌ ေကတုမတီ (ေတာင္ငူ)၄င္း၏ ေျမာက္ဘက္၌ ပုဂံ၊ အင္းဝ၊ စစ္ကုိင္းစသည္တုိ႔၏ တည္ရာျဖစ္ေသာဧရာဝတီ ျမစ္ဝွမ္းအလယ္ပုိင္း၊ ထုိမွ ေျမာက္ႏွင့္အေရွ႕ဘက္တုိ႔တြင္ ရွမ္းျပည္မ်ားတည္ရွိ ခဲ့ၾကေပသည္။

စစ္ကုိင္း၊ အင္းဝ၊ ပုဂံျပည္ႀကီး၏တည္ရာ ဧရာဝတီျမစ္ အေနာက္ဘက္ကုိ သုနာပရႏၲတုိင္း၊ အေရွ႕ဘက္ကုိ တမၸဒီပတိုင္းဟူ၍ ေခၚၿပီး ျမန္မာ တုိ႔၏ေဒသျဖစ္သည္။ ပုသိမ္၊ ေျမာင္းျမ၊ ပဲခူး၊ ဟံသာဝတီ၊ မုတၱမ၊ တနသၤာရီ စသည္တုိ႔ကား မြန္လူမ်ဳိးတုိ႔၏ ေဒသျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ေျမပုံကုိ ၾကည့္လွ်င္ ရခုိင္ျပည္ကုိခ်န္လွပ္ထားေသာ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ေတာင္နံရံတံတုိင္းႀကီး ဝုိင္းရံလ်က္ ရွိသည္ကုိ ေတြ႔ရေပလိမ့္မည္။ ေနာက္ဘက္တြင္ ပတ္ကြဳိင္ေတာင္၊ နာဂေတာင္၊ ခ်င္းေတာင္၊ ရခုိင္ ရုိးမေတာင္တုိ႔ပါဝင္ေသာ ေတာင္တန္းျမင့္ႀကီးသည္ ေက်ာ္ျဖတ္ရန္ခဲယဥ္းလွ၏။ ၄င္းေတာင္တန္းနံရံႀကီးကုိ ျဖတ္ေက်ာ္၍ ဝင္ေရာက္ရန္ ခရီးလမ္းမ်ားမွာ စင္စစ္အားျဖင့္ ျမစ္ငယ္မ်ားစီးဆင္းေနေသာ ေတာင္ၾကားမ်ားသာ ျဖစ္ၾက၏။ ျဗဟၼပုတၱရျမစ္ရွိရာ ဟူးေကာင္းေတာင္ၾကားလမ္း၊ မဏိပူရျမစ္စဥ္ အတုိင္း မဏိပူရလမ္း၊ အမ္းေတာင္ၾကားလမ္း၊ ေတာင္ကုတ္ေတာင္ၾကားလမ္း၊ အေရွ႕ဘက္တြင္ တာပင္ျမစ္ေၾကာင္းလမ္း (ဗန္းေမာ္)ကသာမွ ေရႊလီ ျမစ္ေၾကာင္းလမ္း၊ ျမစ္ငယ္ေၾကာင္းအတုိင္း ကြမ္းလုံကူးတုိ႔ဆိပ္လမ္း၊ ေတာင္ဘက္တြင္ ဂ်ဳိင္းျမစ္ကုိေလွ်ာက္၍ ေကာ့ကရိတ္လမ္း၊ ေမာ္လòမိင္အေရွ႕ဘက္ ေတာင္ကုန္းမ်ားမွာ မျမင့္လွ၍ ေက်ာ္ျဖတ္ရန္ လြယ္ကူသည္။ ဤလမ္းမ်ားသည္ ျမန္မာတုိ႔က ႏုိင္ငံျခားသုိ႔ စစ္ခ်ီရာလမ္းႏွင့္ ႏုိင္ငံျခားသားတုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံသုိ႔ ဝင္ေရာက္ရာလမ္းမ်ားျဖစ္ၾကသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံႏွင့္ ရခုိင္ျပည္တုိ႔သည္ ရခုိင္ရုိးမေတာင္တန္းႀကီး၏ အတားအဆီးေၾကာင့္ စစ္မက္ေရးရာမ်ားကုိ ကာဆီးထားသကဲ့သုိ႔ ရွိသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ရခုိင္ျပည္ကုိ ျမန္မာတုိ႔တုိက္ခုိက္ေသာအႀကိမ္ေပါင္း အလြန္နည္း သည္။ အေနာ္ရထာမင္းလက္ထက္တြင္တႀကိမ္၊ အေလာင္းစည္သူ လက္ထက္တြင္ တႀကိမ္၊ အင္းဝမင္းေခါင္ လက္ထက္ႏွင့္ တပင္ေရႊထီးတုိ႔ လက္ထက္တြင္ တႀကိမ္စီ တုိက္ခုိက္ၿပီး ရခုိင္ဘုရင္ မင္းရာဇာႀကီး လက္ထက္တြင္ ျမန္မာျပည္ဘက္သုိ႔ တႀကိမ္သာလာေရာက္တုိက္ခုိက္သည္ကုိေတြ႔ရေပသည္။ အမရပူရေခတ္ ဘုိးေတာ္ဘုရားလက္ထက္က်မွသာ ျမန္မာတုိ႔သည္ ရခုိင္ျပည္ကုိ အၿပီးသတ္ တုိက္ခုိက္သိမ္းပုိက္ႏုိင္ခဲ့သည္။

အင္းဝ(ျမန္မာ)ႏွင့္ ဟံသာဝတီ(မြန္)တုိ႔အၾကားတြင္ သြားလာရ လြယ္ကူေသာ ဧရာဝတီျမစ္ေၾကာင္းရွိျခင္းေၾကာင့္ အႀကိမ္မ်ားစြာ စစ္မက္ ျဖစ္ပြါးၾကသည္ကုိေတြ႔ရေပသည္။ (အႏွစ္ ၄ဝ စစ္)။ ျပည္ႏွင့္ေတာင္ငူတုိ႔သည္ ဟံသာဝတီႏွင့္ အင္းဝတုိ႔အၾကားတြင္ရွိေသာ္လည္း ျပည္မွာ ဧရာဝတီျမစ္ေၾကာင္းလမ္းတြင္က်ၿပီး ေတာင္ငူမွာမူ ပဲခူးရုိးမေတာင္ တန္းျဖင့္ ပုိင္းျခား ကာကြယ္ထားသကဲ့သုိ႔ရွိသည္။ ဟံသာဝတီႏွင့္ အင္းဝတုိ႔ အျပန္အလွန္ စစ္ျပဳၾကရာတြင္လည္း ဧရာဝတီျမစ္ေၾကာင္းျဖင့္ ေရေၾကာင္းခ်ီသည္က မ်ားေပသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သေရေခတၱရာ(ျပည္)သည္ ေရွးအခါက လြတ္လပ္ခဲ့ေသာ္လည္း ေနာင္တြင္ ျမန္မာလူမ်ဳိးႏွင့္ မြန္လူမ်ဳိးတုိ႔၏ လက္ေအာက္တြင္ တလွည့္စီက်ေရာက္ခဲ့ရေပသည္။ ေကတုမတီ(ေတာင္ငူ)မွာကား စစ္မက္ ေဘးမွ လြတ္ကင္းခဲ့ေပသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ တျဖည္းျဖည္း အင္အားေတာင့္တင္း လာၿပီးလွ်င္ ေနာင္တြင္ အင္းဝႏွင့္ပဲခူး(ဟံသာဝတီ)တုိ႔ စစ္ပန္းလာေသာအခါ ထုိျပည္ႏွစ္ျပည္လုံးကုိပင္ သိမ္းယူႏုိင္ခဲ့ေပသည္။

ရွမ္းျပည္ကား ျမန္မာျပည္ႏွင့္ တရုတ္တုိ႔၏ ၾကားတြင္ရွိ၍တခါတရံ သီးျခားလြတ္လပ္ေနၿပီး ရံဖန္ရံခါတြင္ ျမန္မာတုိ႔၏ လက္ေအာက္ခံ ျဖစ္ကာ တခါတရံ တရုတ္တုိ႔၏ လက္ေအာက္ခံလည္းျဖစ္ခဲ့သည္။ ထားဝယ္၊ တနသၤာရီ၊ မုတၱမတုိ႔မွာလည္း ပဲခူး(မြန္)ႏွင့္ ယုိးဒယား တုိ႔အၾကားတြင္ရွိၿပီး မြန္တုိ႔၏ လက္ေအာက္ခံျဖစ္ၿပီး ရံဖန္ရံခါတြင္ ယုိးဒယားလက္ေအာက္သုိ႔ က်ေရာက္ခဲ့ေပသည္။ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံသမုိင္းကုိ ေရးသားေဖၚျပရာတြင္ ျမန္မာလူမ်ဳိးတမ်ဳိးတည္း၏သမုိင္းကုိေဖၚျပျခင္းထက္အျခားလူမ်ဳိးမ်ား၏ သမုိင္းအပါအဝင္ ျပည္ေထာင္စုသမုိင္းကုိသာ ေဖၚျပသင့္ေပသည္။ ယေန႔ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ သမုိင္းကုိ ေရးသားေဖၚျပရာ၌ မြန္လူမ်ဳိးမ်ား၏ သမုိင္းႏွင့္ မြန္ႏုိင္ငံေတာ္မ်ားအေၾကာင္းကုိလည္းေကာင္း၊ မြန္ မင္းဆက္ကုိလည္းေကာင္း၊ ထင္ရွားေသာ ရွမ္းဘုရင္မ်ား အေၾကာင္းကုိလည္းေကာင္း၊ ရွမ္းလူမ်ဳိးတုိ႔၏သမုိင္းႏွင့္ ရွမ္းႏုိင္ငံေတာ္အေၾကာင္းကုိလည္းေကာင္း၊ ထင္ရွားေသာ ရွမ္းဘုရင္မ်ား အေၾကာင္းကုိလည္းေကာင္း၊ ထုိနည္းတူစြာ ရခုိင္ လူမ်ဳိးတုိ႔၏သမုိင္းႏွင့္ ထင္ရွားေသာႏုိင္ငံေတာ္မ်ားကုိလည္းေကာင္း၊ ထင္ရွားေသာ ဘုရင္မ်ားအေၾကာင္းကုိလည္းေကာင္း ေဖၚျပမႈ၊ သင္ၾကားမႈနည္းပါး ျခင္းေၾကာင့္ သိရွိသူ အလြန္ပင္ နည္းေပသည္။ အခ်ဳိ႕မွာ ဥကၠလာပမင္း၊ ရွင္ ေစာပုဘုရင္မႏွင့္ ဓမၼေစတီမင္းစသည့္ ေလးဆူဓာတ္ပုံ ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္၏ ဒါယကာမ်ားျဖစ္ၾကေသာ ဘုရင္မ်ားကုိပင္ မြန္ဘုရင္ ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ သီဟသူ၊ အုန္းေဘာင္ခုံမႈိင္း စသည့္မင္းမ်ားကုိလည္း ရွမ္းမင္းမ်ားဟူ၍ လည္းေကာင္းသိၾကသူနည္းေပသည္။ ထုိနည္းတူစြာ ရခုိင္မင္းဆက္မွထင္ရွားေသာမင္းမ်ားျဖစ္ၾကသည့္ စႏၵာသူရိယ၊ မင္းထီး၊ မင္းဘာႀကီး၊ မင္းရာဇာႀကီး စသည့္မင္းမ်ားအေၾကာင္းကုိကား သိရွိသူ အလြန္နည္းပါးလွေပသည္။ ဤသုိ႔ျဖစ္ရသည္မွာ သမုိင္းကုိေဖၚျပရာတြင္ ျပည္ေထာင္စုသမုိင္း အေနျဖင့္ ေဖၚျပျခင္းထက္ ျမန္မာသမုိင္းကုိသာ ေဖၚျပေနျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပသည္။ ထုိ႔ ေၾကာင့္ သမုိင္းကုိေဖၚျပရာတြင္ ျပည္ေထာင္စုသမုိင္းအေနျဖင့္သာ ေဖၚျပသင့္ ေပသည္။ လူမ်ဳိးတုိ႔၏ သမုိင္းဟူသည္ ေမ့ေပ်ာက္ခ်န္ထားသင့္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားမဟုတ္ေပ။

ထုိနည္းတူစြာ သမုိင္းကုိေဖၚျပရာ၌လည္း ျဖစ္ရပ္မွန္မ်ားအတုိင္း ေရးသားေဖၚျပရန္လုိ၏။ ဤသုိ႔ ေဖၚျပျခင္းသည္ ပေဒသရာဇ္ေခတ္တြင္ ျဖစ္ခဲ့သည္မ်ားကုိ အေၾကာင္းျပဳ လူမ်ဳိးအခ်င္းခ်င္း အမုန္းပြါးရန္ မဟုတ္ေပ။ လူမ်ဳိးတုိ႔၏ သမုိင္းမွတ္တမ္းကုိ သုံးသပ္ၿပီး သင္ခန္းစာယူကာ အနာဂတ္ ႏုိင္ငံေတာ္တည္ေဆာက္ၾကရန္သာျဖစ္၏။ (အတိတ္ကာလက ဂ်ပန္လူမ်ဳိးမ်ားသည္ ဖက္ဆစ္စနစ္ျဖင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ အုပ္စုိးခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ယေန႔ ေခတ္ဂ်ပန္လူမ်ဳိးမ်ားအား မုန္းတီးမႈမ်ားမထားသင့္ေပ၊ သုိ႔ရာတြင္ စစ္ဝါဒီ ဖက္ဆစ္တုိ႔၏ သေဘာကုိမူ သုံးသပ္ဆင္ျခင္အပ္ေပသည္)။ ရွည္ၾကာမ်ား ေျမာင္လွေသာသမုိင္းေၾကာင္းသည္ လူမ်ဳိးတမ်ဳိး၏ေရွ႕ခရီးအတြက္ အင္အား တရပ္လည္းျဖစ္ေပသည္။

ျမန္မာတုိ႔သည္အေနာ္ရထာမင္းလက္ထက္မွစ၍ ရွမ္းတုိ႔ကုိ သိမ္း သြင္းႏုိင္ျခင္း၊ မဏိပူရႏွင့္အာသံနယ္မ်ားကုိ သိမ္းပုိက္ႏုိင္ျခင္း၊ လင္းဇင္း၊ ဇင္းမယ္ႏွင့္ ယုိးဒယားကုိ ေအာင္ႏုိင္ျခင္း၊ မြန္ျမန္မာ အႏွစ္ (၄ဝ)စစ္ပြဲကုိ အၿပီးသတ္ ေအာင္ျမင္ျခင္း တရုတ္တုိ႔၏ က်ဴးေက်ာ္မႈမ်ားကုိတြန္းလွန္ႏုိင္ျခင္း၊ ရခုိင္ျပည္ကုိသိမ္းယူႏုိင္ျခင္း (ဘုိးေတာ္ဘုရားလက္ထက္) ပန္းဝါစစ္ပြဲကုိ ေအာင္ႏုိင္ျခင္းစသည္တုိ႔ေၾကာင့္ ျမန္မာတုိ႔၏ ဇာတိေသြး ဇာတိမာန္မ်ား ထက္သန္ခဲ့ၾကသည္။ မြန္လူမ်ဳိး၊ ရခုိင္လူမ်ဳိးတုိ႔မွာမူ ပေဒသရာဇ္ႏုိင္ငံေတာ္မ်ား ေပ်ာက္ၿပီး ဇာတိေသြးဇာတိမာန္မ်ား ညိွဳးႏြမ္းခဲ့ၾကရေပသည္။

သုိ႔ရာတြင္ ျမန္မာတုိ႔သည္ ပထမအဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္ပြဲတြင္ ရႈံးနိမ့္ျခင္း၊ ၿဗိတိသွ်တုိ႔၏ ႏုိင္လုိမင္းထက္ျပဳမူမႈကုိ ခံရျခင္း၊ ဒုတိယအဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္ပြဲႏွင့္ တတိယအဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္ပြဲမ်ားတြင္ ရႈံးနိမ့္ၿပီး ထီးနန္းပါ ေပ်ာက္ရေသာအခါ အမ်ဳိးသားဇာတိမာန္မ်ား ညွိဳးက်ခဲ့ရျပန္သည္။ သူ႔ကြ်န္မခံလုိေသာျမန္မာတုိ႔၏ ေတာ္လွန္ေရးသည္လည္း စည္းလုံးညီညြတ္မႈ မရွိျခင္း၊ လက္နက္အင္အား၊ လူအင္အား မမွ်ျခင္းေၾကာင့္ အဂၤလိပ္တုိ႔ သိမ္းပုိက္ၿပီး (၁ဝ)ႏွစ္ခန္႔အၾကာတြင္ က်ရႈံးကာ အားမတန္မာန္ေလွ်ာ့၍ မီးခဲျပာဖုံး ႀကိမ္မီးအုံးဘဝသုိ႔ ေရာက္ရၿပီး အဂၤလိပ္တုိ႔၏အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ ၿငိမ္ဝပ္ပိျပား ခဲ့ရေပသည္။ အခ်ဳိ႕မွာမႈ အဂၤလိပ္တုိ႔ကုိပင္ အထင္ႀကီးကာ အဂၤလိပ္တုိ႔ေပးေသာ ရာထူးဌာနမ်ား၌ႏွစ္ျခိဳက္ေပ်ာ္ပုိက္လ်က္ရွိၾကေပသည္။ ျပည္သူအမ်ားမွာကား ကုိယ့္ထီး ကုိယ့္နန္း ကုိယ့္ၾကငွန္းကုိ တမ္းတ၍ မင္းေလာင္းႏွင့္ တန္ခုိးရွင္မ်ားကုိသာ ေမွ်ာ္လ်က္ ရွိၾကေပသည္။

ျမန္မာတုိ႔၏ ညွိဳးႏြမ္းခဲ့ေသာ ဇာတိမာန္သည္ မီးခဲျပာဖုံးဘဝမွ ရုရွား-ဂ်ပန္စစ္ပြဲကုိ အေၾကာင္းျပဳ၍လည္းေကာင္း၊ ပထမ ကမၻာစစ္ႀကီးကုိ အေၾကာင္းျပဳ၍လည္းေကာင္း ျပန္လည္ႏုိးၾကားလာခဲ့ေပသည္။ ဤသုိ႔ျဖင့္ ဝုိင္အမ္ဘီေအ အသင္းႀကီး ေပၚေပါက္လာခဲ့ၿပီး ထုိအသင္းႀကီးမွ ခ်မွတ္လုိက္ေသာ အမ်ဳိး၊ ဘာသာ၊ သာသနာ၊ ပညာတည္း ဟူေသာ ဝံသာႏုရကၡိတ တရားမ်ားေပၚထြန္းလာခဲ့ေပသည္။ ထုိတရားမ်ားသည္ ဦးဥတၱမ၏ “ေၾကာက္ေသြးပါရင္ ဇာဂနာႏွင့္ ႏႈတ္ပစ္”၊ “ခရက္ေတာက္ထြက္သြား”စသည့္ ရဲရဲေတာက္ ေဟာေျပာ စည္းရုံးမႈမ်ားေၾကာင့္ အမ်ဳိးသားေရးစိတ္ဓာတ္မ်ားႏုိး ၾကားလာခဲ့ေပသည္။ (၁၉၂ဝ)ခုႏွစ္ ေက်ာင္းသားသပိတ္ႀကီးမွာမူ အမ်ဳိးသားေရး စိတ္ဓာတ္ကုိ တရွိန္ထုိး တြန္းတင္ေပးသကဲ့သုိ႔ရွိေပသည္။ ဒုိ႔ဗမာအစည္း အရုံးေခတ္သုိ႔ေရာက္ေသာအခါ “ဗမာျပည္သည္ ဒုိ႔ျပည္၊ ဗမာစာသည္ ဒုိ႔ စာ၊ ဗမာစကားသည္ ဒုိ႔စကား၊ ဗမာျပည္ကုိ ခ်စ္ပါ၊ ဒုိ႔စာကုိ ခ်ီးျမွင့္ပါ၊ ဒုိ႔ စကားကုိ ေလးစားပါ”ဟူေသာ အမ်ဳိးသားေရးဝါဒသည္ ငြါးငြါးစြင့္စြင့္ ေပၚထြက္လာခဲ့ေပသည္။

“ဗမာ့ထြက္ရပ္ဂုိဏ္း”ေခတ္သုိ႔ေရာက္ေသာအခါ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရး၊ လြတ္လပ္ေရး၊ ဒီမုိကေရစီေရး စသည့္ အမ်ဳိးသားေရးဝါဒျဖင့္ အမ်ဳိးသား လြတ္ေျမာက္ေရးလက္နက္ကုိင္ တုိက္ပြဲကုိ ဆင္ႏႊဲခဲ့ၾကေပသည္။

(၁၉၄၆-၄၇) ခုႏွစ္မ်ားျဖစ္ေသာ လြတ္လပ္ေရး အၾကိဳကာလသုိ႔ ေရာက္ေသာအခါ ျမန္မာတုိ႔၏ အမ်ဳိးသားေရးဝါဒသည္ အလွည့္အေျပာင္း တခုသုိ႔ ေရာက္လာၿပီး အမ်ဳိးသားေရးဝါဒႏွင့္ ျပည္ေထာင္စု သေဘာတရားမ်ားကုိ ေပါင္းစပ္ကာ “ျပည္ေထာင္စု စိတ္ဓာတ္” တည္းဟူေသာ အမ်ဳိးသားမ်ား ေပါင္းစည္းေရးဝါဒ (သေဘာတရား)သည္ ေပၚထြန္းလာခဲ့ေပသည္။ ထုိသုိ႔ ျဖစ္ေပၚရန္ ေစ့ေဆာ္သည့္ ႏုိင္ငံေရး အေျခအေနမ်ားလည္း ရွိခဲ့ေပသည္။

ၿဗိတိသွ်အစုိးရသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ျမန္မာေဒသ၊ ရခုိင္ေဒသ၊ မြန္ ေဒသမ်ားကုိေပါင္းလ်က္ “ျမန္မာျပည္မ” ဟူ၍ အုပ္ခ်ဳပ္ၿပီး ရွမ္း၊ ကခ်င္၊ ကရင္၊ ကရင္နီႏွင့္ ခ်င္းေဒသမ်ားကုိမူ ေတာင္တန္းအထူးေဒသမ်ားအျဖစ္ သီးျခားခြဲ၍ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေပသည္။ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီး ၿပီးေသာအခါ ျမန္မာ အမ်ဳိးသားမ်ား၏ ႏုိင္ငံေရးအရ ႏုိးၾကားမႈ ကမၻာ့ႏုိင္ငံတကာ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ ေရး အမ်ဳိးသားလြတ္ေျမာက္ေရး လူပ္ရွားမႈအရွိန္အဟုန္ ျပင္းထန္လာျခင္းေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ မျဖစ္မေန လြတ္လပ္ေရးေပးရမည့္ အေျခအေန ေရာက္ရွိေသာအခါ ၿဗိတိသွ်အစုိးရသည္ ရွမ္းျပည္ႏွင့္ ေတာင္တန္းနယ္မ်ားကုိ ခ်န္ထားလုိေသာသေဘာထားမ်ားရွိခဲ့ၾကေပသည္။ ထုိသေဘာထားမ်ား ကုိ (၁၉၄၅)ခု ေမလ(၁၇)ရက္ေန႔တြင္ ထုတ္ျပန္ေသာ စကၠဴျဖဴစာတမ္းတြင္ အထင္အရွား ေတြ႔ရေပသည္။

ယင္း စကၠဴျဖဴစာတမ္းတြင္-
“ရွမ္းျပည္အပါအဝင္ ေတာင္တန္းေဒသမ်ားကုိမူ ျမန္မာျပည္မႏွင့္ အဆုိပါေဒသမ်ား တလုံးတစည္းတည္း ပူးေပါင္းရန္ ေတာင္တန္းေဒသမ်ားက ဆႏၵမရွိသေရြ႕ ထုိေဒသမ်ားကုိ ဘုရင္ခံက သီးျခားအုပ္ခ်ဳပ္သြားမည္”ဟု ေဖၚျပထားသည္။
ဤအခ်က္အရ ျမန္မာျပည္မကုိ လြတ္လပ္ေရးေပးသည့္တုိင္ေအာင္ ေတာင္တန္းေဒသမ်ားကုိ ခ်န္ထားမည့္ ၿဗိတိသွ်အစုိးရ၏ သေဘာထားမွာ ထင္ရွားေပသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ျပည္မႏွင့္ေတာင္တန္းေဒသမ်ားသည္ လြတ္ လပ္ေရးယူရာတြင္ပူးေပါင္းေရး/မပူးေပါင္းေရးသည္ ျပႆနာတရပ္အေနျဖင့္ ေပၚေပါက္လာခဲ့ေပသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ေတာင္တန္းေဒသမ်ား အနာဂတ္ေရးသည္လည္း ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးၾကိဳးပမ္းမႈတြင္ ျပႆနာတရပ္ ျဖစ္လာေတာ့သည္။ ေတာင္တန္းေဒသမ်ားႏွင့္ ေပါင္းစည္းေရးတြင္လည္း လူဦးေရအားျဖင့္ အေတာ္အသင့္မ်ားၿပီး နယ္ေျမအားျဖင့္ က်ယ္ဝန္းေသာ ရွမ္းျပည္ ႏွင့္ ပူးေပါင္းေရးသည္ အဓိကအခန္းက႑မွ ပါဝင္လာရေပသည္။

ေတာင္တန္းေဒသမ်ားႏွင့္ ေပါင္းစည္းေရးတြင္ ဖဆပလ၏ သေဘာ ထားကုိ(၁၉၄၅)ခုၾသဂုတ္လ(၁၉)ရက္ေန႔တြင္ က်င္းပေသာ ေနသူရိန္အစည္းအေဝးႀကီး၌ ေၾကညာခဲ့သည့္ ေၾကညာခ်က္တြင္ ေအာက္ပါအတုိင္း ေတြ႔ရေပသည္။ “ဗမာျပည္အတြင္းရွိ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးတုိင္း မိမိတုိ႔ကံၾကမၼာကုိ မိမိတုိ႔ကသာ ဖန္တီးႏုိင္ၿပီး အားလုံး၏ သေဘာႏွင့္ညီညြတ္စြာထူေထာင္ေသာ ႏုိင္ငံတည္ေထာင္ရန္။ ဤသုိ႔တည္ေထာင္ရာ၌ ပါဝင္ေသာ လူမ်ဳိး အသီးသီးအား မိမိတုိ႔ကံၾကမၼာကုိ မိမိတုိ႔ဘာသာ ဖန္တီးႏုိင္ေသာ အခြင့္အေရးေပး ထားရန္”

ထုိ႔ေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ အနာဂတ္ေရးႏွင့္ပတ္သက္၍-
၁) ဗမာမ်ားကုိယ့္ၾကမၼာကုိယ္ဖန္တီးခြင့္ရသကဲ့သုိ႔ တျခားတုိင္းရင္းသားမ်ားလည္း ရရမည္ဆုိသည့္ သေဘာမွ ဗမာမ်ားႏွင့္ အျခားတုိင္း ရင္းသားမ်ား တန္းတူအခြင့္အေရး ရရမည္။
၂) လြတ္လပ္လာမည့္ျမန္မာႏုိင္ငံကုိလည္း တုိင္းရင္းသားအားလုံး၏ သေဘာ ဆႏၵႏွင့္အညီသာ ဖြဲ႔စည္း တည္ေထာင္သြားမည္ ဆုိသည့္ သေဘာထားမ်ားကုိ ေတြ႔ရသည္။

(၁၉၄၅)ခု ႏုိဝင္ဘာလ(၁၈)ရက္ေန႔တြင္ ေရႊတိဂုံေစတီ အလယ္ပစၥယံ၌ က်င္းပေသာ ႏုိင္ငံလုံးဆုိင္ရာ ဖဆပလ ညီလာခံႀကီးတြင္ တင္သြင္းသည့္ အဆုိအမွတ္(၆) တုိင္းရင္းသား လူနည္းစုအေရးအဆုိႏွင့္ အဆုိ အမွတ္(၇) နယ္ျခားေဒသမ်ားအား ျမန္မာျပည္မႏွင့္ ေပါင္းစည္းေရးအဆုိမ်ားတြင္လည္း အထက္ပါသေဘာထားမ်ားကုိ အထင္အရွားေတြ႔ရေပသည္။

အဆုိအမွတ္(၆)တြင္-
“လြတ္လပ္ေသာ ဗမာျပည္သစ္ကုိ တည္ေထာင္ရာမွာ တုိင္းရင္း သားလူနည္းစု၊ လူမ်ဳိးစုအားလုံး သေဘာတူတဲ့ နည္းနဲ႔ လြတ္လပ္စြာတည္ ေထာင္ရန္ က်ေနာ္တုိ႔က သေဘာတူေၾကာင္း ကတိေပးပါသည္။ မည္သည့္ တုိင္းရင္းသားလူနည္းစုမဆုိ မိမိတုိ႔ၾကမၼာကုိ မိမိတုိ႔ ဘာသာ ဖန္တီးခြင့္ေပး ပါမည္။ က်ေနာ္တုိ႔ႏွင့္ ခြဲလုိတဲ့ အခါမွာ ခြဲခြင့္ရွိေၾကာင္း ကတိျပဳပါသည္။ လူမွန္လွ်င္ အခြင့္ေရးတူရွိရမည္ကုိ သေဘာေပါက္ၿပီးသားျဖစ္ေသာ (၄၆) ခုႏွစ္ ျမန္မာတုိ႔အေပၚ၌ လူနည္းစုကုိ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ လိမ့္မည္ဟု သံသယရွိဖြယ္ မဟုတ္ေတာ့ပါ”

အဆုိအမွတ္(၇)တြင္-
“ျမန္မာတုိ႔ႏွင့္ ခြဲေရးတြဲေရးကုိ ၿဗိတိသွ်တုိ႔က မဆုံးျဖတ္ပဲ ျမန္မာ ကုိယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ တုိင္းရင္းသား ကုိယ္စားလွယ္ အခ်င္းခ်င္းသာ လြတ္လပ္စြာ ေဆြးေႏြးဆုံးျဖတ္ရန္”

ရွမ္းတုိ႔၏ သေဘာထားမ်ားကုိလည္း ေအာက္ပါအတုိင္း ေတြ႔ရေပမည္။
“ရွမ္းေစာ္ဘြားအခ်ဳိ႕က ရွမ္းျပည္ကုိ ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရယူၿပီး ၿဗိတိသွ်ဓနသဟာယနယ္အတြင္း ပါဝင္လုိၾကသည္။ ေစာ္ဘြားအခ်ဳိ႕ကမူ ရွမ္းျပည္ကုိ ျမန္မာ၊ အိႏၵိယ၊ သီဟုိဠ္ႏွင့္ မေလးႏုိင္ငံမ်ားကဲ့သုိ႔ေပးရန္ ေတာင္းဆုိလုိၾကသည္။ (ရပလ) ရွမ္းျပည္ လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႔ႀကီး အဖြဲ႔ဝင္မ်ားကမူ ဗမာျပည္ႏွင့္ ေပါင္း၍ လြတ္လပ္ေရးကုိ ရယူလုိၾကသည္။ သုိ႔ရာတြင္-
၁) ျပည္ေထာင္စုမူအရ ေပါင္းရမည္။
၂) အခြင့္အေရးႏွင့္ အဆင့္အတန္းတူ ျဖစ္ရမည္။
၃) ရွမ္းျပည္အားလုံးကုိ ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေပးရမည္။
၄) ခြဲထြက္လုိက အခ်ိန္မေရြး ခြဲထြက္ခြင့္ေပးရမည္။”

မည္သုိ႔ပင္ရွိေစ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္တုိင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ပင္လုံတြင္ေတြ႔ ဆုံေဆြးေႏြးခဲ့ၾကၿပီး “ျမန္မာျပည္ႏွင့္ေပါင္း၍ လြတ္လပ္ေရးကုိယူမွသာ ရွမ္းျပည္ႏွင့္ ကခ်င္၊ ခ်င္း အစရွိေသာ တုိင္းရင္းသား တုိ႔သည္ လြတ္လပ္ေရးကုိ အလ်င္အျမန္ရမည္” ဟူေသာ အဆုံးအျဖတ္ေပၚ မူတည္၍ ပူးေပါင္းၾကရန္ သေဘာတူခဲ့ၾကသည္။ ဤသုိ႔ျဖင့္ ပင္လုံသေဘာတူစာခ်ဳပ္ ေပၚေပါက္လာခဲ့ရေပသည္။

ပင္လုံစာခ်ဳပ္သည္ ရုိးရုိးရွင္းရွင္း စာခ်ဳပ္တခုမွ်သာျဖစ္သည္။ ျပည္ေထာင္စုဖြဲ႔စည္းေရးဆုိင္ရာမူမ်ားကုိ ေဖၚျပထားျခင္းမရွိေပ။ သုိ႔ရာတြင္ပင္လုံ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆုိရန္အတြက္ ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ား၊ တုိင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ တင္ျပခ်က္မ်ား၊ အျပန္အလွန္ နားလည္သေဘာေပါက္ၿပီးသေဘာတူ ညီခ်က္မ်ားႏွင့္ ကတိကဝတ္မ်ားအေနျဖင့္သာ တည္ရွိေပသည္။ ဤအခ်က္မ်ားမွာ ပင္လုံစိတ္ဓာတ္ေခၚ ျပည္ေထာင္စုစိတ္ဓာတ္ ပင္ျဖစ္ေပသည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ တုိင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ား ခ်မွတ္ခဲ့ၾကေသာ ျပည္ေထာင္စု စိတ္ဓာတ္ဆုိသည္မွာ တန္းတူျခင္း၊ လြတ္လပ္ျခင္း၊ ဒီမုိကေရစီက်ျခင္း၊ ကုိယ္ပုိင္ျပဌာန္းခြင့္ကုိ အသိအမွတ္ျပဳျခင္း၊ လူနည္းစု လူမ်ဳိးစုမ်ား၏ အခြင့္အေရးကုိ အေလးအနက္ထားျခင္းမ်ားလည္း ျဖစ္ေပသည္။ တနည္းအားျဖင့္ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႕က်င္ေရး၊ အမ်ဳိးသားမ်ားအားလုံး လြတ္ေျမာက္ေရးတည္းဟူေသာ ဘုံအက်ဳိးစီးပြါးအတြက္ အက်ဳိးတူ၊ သေဘာတူ ပူးေပါင္းျခင္းသည္ ျပည္ေထာင္စုစိတ္ဓာတ္၏ အဓိကေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ ျဖစ္ေပေတာ့သည္။

ဦးေအးသာေအာင္